Pewnego słonecznego poranka, spacerując po parku miejskim, zauważyłem na szczycie starej, zaniedbanej kamienicy małego, smukłego ptaszka. Jego ruchliwy, rdzawy ogon i spokojne zachowanie przyciągnęły moją uwagę. To był Kopciuszek, ptak o fascynującej historii i unikalnym charakterze, który postanowiłem bliżej poznać.
Kopciuszek ptak – charakterystyka i wygląd
Kopciuszek (Phoenicurus ochruros) to mały ptak wielkości wróbla o smukłej sylwetce. Samce mają charakterystyczne, łupkowoczarne ubarwienie z czarną twarzą, gardłem, piersią i białym „lusterkiem” na skrzydle. Samice są łupkowoszare z rdzawym ogonem, który jest charakterystyczny dla obu płci. Młode kopciuszki są podobne do samic, lecz bez białej wstawki na skrzydłach. Co ciekawe, kopciuszki w szacie spoczynkowej mogą upodobnić się do samic, co czyni ich identyfikację trudniejszą.
Głos Kopciuszka
Charakterystyczny śpiew Kopciuszka składa się z serii zwrotek, z których każda ma trzy części: serię narastających gwizdów, cichy chrzęst, który jest najlepiej słyszalny z bliska, a następnie znowu motyw gwizdów.
Zachowanie i Środowisko
Kopciuszek to ptak nieśmiały i lękliwy, który jednak potrafi być bardzo terytorialny, zwłaszcza w okresie gniazdowania. Łatwo go zauważyć na okapach czy kominach, gdzie energicznie macha ogonem. Zimą, w miastach południowej Europy, staje się niemal niewidzialny, nie emitując żadnych dźwięków.
Pożywienie i Rozmnażanie
Kopciuszki są owadożerne. Żywią się bezkręgowcami lądowymi i latającymi, takimi jak owady, larwy, pająki, a jesienią i zimą uzupełniają dietę o pokarm roślinny, np. owoce jagód i małe nasiona. Samice wyprowadzają dwa lęgi w roku, składając w każdym 5-7 jaj, które wysiadują przez 12-17 dni. Młode pozostają w gnieździe przez około 2 tygodnie, będąc dokarmiane przez obu rodziców.
Migracje i Rozmieszczenie Geograficzne
Kopciuszek jest ptakiem migrującym. Jego główny obszar występowania to Europa i Azja, a zimuje w Afryce i południowej Azji. Do Polski przylatuje w marcu i kwietniu, a odlatuje na przełomie września i października. Ciekawe jest, że kopciuszki dobrze czują się w pobliżu człowieka, zamieszkując wsie, miasta, porzucone budynki, ruiny, kamieniołomy i wyrobiska.
Zagrożenia i Ochrona
Kopciuszek jest narażony na wiele zagrożeń. Pasożytowanie przez kukułkę oraz drapieżnictwo ze strony kotów domowych i sokołów w warunkach naturalnych są głównymi zagrożeniami dla tego gatunku. Mimo tych zagrożeń, kopciuszek nie jest uznawany za gatunek zagrożony wymarciem i posiada status LC (Least Concern) w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych. W Polsce jest to gatunek objęty ochroną gatunkową.
Różnorodność Podgatunków
Ciekawym aspektem biologii kopciuszka jest jego różnorodność podgatunkowa. Na przykład, proponowany podgatunek aterrimus (występujący w Portugalii, południowej i środkowej Hiszpanii) został zsynonimizowany z gibraltariensis, a xerophilus (zachodnie Chiny) uznano za formę przejściową między phoenicuroides i rufiventris. Te różnice podgatunkowe odzwierciedlają adaptacje kopciuszka do różnych środowisk i warunków życia.
Kopciuszek w Kulturze i Sztuce
Kopciuszek, mimo swojego skromnego wyglądu, zainspirował wiele dzieł sztuki i kultury. Na przykład, w polskiej sztuce ludowej, w grafikach i ilustracjach, często pojawia się jako symbol sielskiego życia i bliskości z naturą. Jego wizerunek można znaleźć na różnorodnych przedmiotach, od bawełnianych toreb po plakaty edukacyjne o ptakach Polski.
Ciekawostki
- Kopciuszek był kiedyś obecny głównie w górach i na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, ale obecnie jest jednym z najliczniejszych ptaków szwajcarskich Alp.
- Jest to gatunek objęty ochroną w Polsce, choć globalnie nie jest zagrożony wymarciem.
Inne ciekawostki można przeczytać tutaj: https://zadbanypupil.pl/10-ciekawostek-o-kopciuszku/
Materiał zewnętrzny
